Ιστορική Διαδρομή του Δικτυού Hearing Voices και Πληροφορίες για το Ελληνικό Τμήμα του
Η πορεία του Hearing Voices Network ξεκίνησε το 1987 στην Ολλανδία. Η Patsy Hague, μια γυναίκα που ταλαιπωρούταν σοβαρά από τις φωνές που άκουγε, είχε απευθυνθεί στον ψυχίατρο Marius Romme, ο οποίος τότε ακολουθούσε την παραδοσιακή ψυχιατρική προσέγγιση, σύμφωνα με την οποία οι φωνές αποτελούν σύμπτωμα χωρίς νόημα ενός συνδρόμου όπως η σχιζοφρένεια και για το λόγο αυτό δεν πρέπει να ασχολούμαστε με αυτές. Μετά την ανάγνωση του βιβλίου «Η προέλευση της συνείδησης στη διάσπαση του διμερούς νου» (The Origins of Consciousness in the Breakdown of the Bicameral Mind) (Jaynes, 1976), ο συγγραφέας του οποίου ισχυριζόταν ότι οι φωνές κατά την αρχαιότητα θεωρούνταν ένα φυσιολογικό φαινόμενο ελλείψει στοχαστικής συνείδησης, αποδίδονταν συνήθως σε θεούς και ήταν απαραίτητες για διάφορες σημαντικές λειτουργίες όπως η λήψη αποφάσεων, η Hague αμφισβήτησε ευθέως την πρακτική του Romme και τον ρώτησε γιατί δεν πίστευε στις φωνές της, ενώ ο ίδιος πίστευε στην ύπαρξη ενός Θεού που δεν μπορούσε να ακούσει ή να δει.
Αφού ο Romme σταδιακά άλλαξε τη στάση του και αποδέχτηκε ως πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση των φωνών την αναζήτηση του νοήματός τους, αντί της απαξίωσής τους ως ένδειξη ασθένειας, παρουσιάστηκαν μαζί με την Hague και τη δημοσιογράφο -ερευνήτρια Sandra Escher σε μια τηλεοπτική εκπομπή και ζήτησαν από ανθρώπους που είχαν εμπειρίες ανάλογες με της Hague να επικοινωνήσουν μαζί τους. Τηλεφώνησαν περίπου 700 άνθρωποι, 450 από τους οποίους άκουγαν φωνές και οι 150 είχαν βρει τρόπους να τις αντιμετωπίζουν με επιτυχία εκτός ψυχιατρικού συστήματος. Ακολούθησε μια συνάντηση μεταξύ ανθρώπων που άκουγαν φωνές, όπου είχαν την ευκαιρία να ανταλλάξουν εμπειρίες και ιδέες σχετικά με τη διαχείριση και αντιμετώπιση τους. Η συνάντηση αυτή οδήγησε στη δημιουργία του Οργανισμού Αντήχηση (Stichting Weerklank / Foundation Resonance), δίκτυο για ανθρώπους που ακούνε φωνές και λειτουργεί με αρχές και πρακτικές αυτοβοήθειας.
O Romme επισκέφτηκε την Αγγλία το 1989 μαζί με την Escher και ένα μέλος του Οργανισμού Αντήχηση για να βοηθήσουν στα πρώτα βήματα του hearing voices συμμετέχοντας σε δημόσιες συζητήσεις. Μετά από πρωτοβουλία του Paul Baker, την προηγούμενη χρονιά είχαν ξεκινήσει προσπάθειες για τη δημιουργία ενός αντίστοιχου δικτύου με το ολλανδικό και οι συναντήσεις της πρώτης αγγλικής ομάδας. Ο Baker, συγγενής ανθρώπου που ακούει φωνές και εργαζόμενος στο χώρο της ψυχικής υγείας, είχε συναντήσει τον Romme για πρώτη φορά σε ένα συνέδριο στην Τεργέστη το 1988 και αργότερα τον ίδιο χρόνο είχε παρακολουθήσει στο Μάαστριχτ το συνέδριο «Άνθρωποι που ακούνε φωνές», μετά από πρόσκληση του Romme. Το συνέδριο αυτό είχε οργανωθεί από τον Οργανισμό Αντήχηση και απευθυνόταν κυρίως σε επαγγελματίες με σκοπό να έρθουν σε επαφή με μια πραγματικότητα που αγνοούσαν, αυτή των ανθρώπων που θεωρούνται υγιείς, δεν έχουν καμία διάγνωση και ακούνε φωνές. Στις προσωπικές συζητήσεις μεταξύ του Romme και του Baker είχε αναδειχθεί η ανάγκη χειραφέτησης των ανθρώπων που ακούνε φωνές καθώς, σύμφωνα με τον Romme, οι ψυχίατροι στις ΗΠΑ και στην Αγγλία λειτουργούσαν ως γονείς και ο στόχος δεν πρέπει να είναι να αλλάξουν οι ψυχίατροι/γονείς, αλλά να δοθούν ευκαιρίες στους άμεσα ενδιαφερόμενους και να αλλάξουν νοοτροπίες μέσα από ομάδες ανθρώπων που μοιράζονται τις εμπειρίες τους.
Το πρώτο συνέδριο HV στην Αγγλία πραγματοποιήθηκε στο Μάντσεστερ το 1990. Σήμερα, οι ομάδες Hearing Voices ανά την Αγγλία είναι περισσότερες από 180 και συνιστούν το πιο δραστήριο εθνικό δίκτυο. Κατά τη δεκαετία του 1990 και μετά άρχισαν με γρήγορους ρυθμούς να δημιουργούνται ομάδες hearing voices σε χώρες όπως η Ιταλία και η Φιλανδία, Σκωτία, Ιρλανδία, Ισπανία, Ελβετία, Σουηδία, Αυστρία, Γερμανία, Νορβηγία, Δανία, Ιαπωνία, Ισραήλ, Νέα Ζηλανδία, Αυστραλία, ΗΠΑ, Παλαιστίνη, Νότια Αφρική και Μαλαισία.
Στα πλαίσια της προσπάθειας να συντονιστούν οι δράσεις των ομάδων hv ανά τον κόσμο, το 1997 μετά από μια συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στο Μάαστριχτ δημιουργήθηκε το intervoice (the International Network for Training, Education and Research into Hearing Voices – το Διεθνές Δίκτυο για Εκπαίδευση, Επιμόρφωση και Έρευνα στο πεδίο Ακούγοντας Φωνές), πρόεδρος του οποίου μέχρι πρόσφατα ήταν ο Marius Romme. Πλέον, τη σκυτάλη έχει αναλάβει ο ψυχίατρος Dirk Corstens ο οποίος συνεργάζεται από το 1992 με τους Romme και Escher. Η πρώτη παγκόσμια σύνοδος του Intervoice μαζί με το παγκόσμιο συνέδριο του Intervoice έγινε στο Μάαστριχτ το Σεπτέμβριο του 2009. Ακολούθησαν συναντήσεις και συνέδρια σε Notingham το 2010, Savona το 2011 και Cardiff το 2012.
Η διαδρομή του δικτύου στην Ελλάδα
Οι εκπρόσωποι του HVN επισκέφτηκαν για πρώτη φορά την Ελλάδα τον Απρίλιο του 2009 και παρουσίασαν τις ιστορίες τους και βασικές πληροφορίες σχετικά με τις δράσεις του δικτύου σε μια συνάντηση περίπου 30 ατόμων στο Αυτόνομο Στέκι. Στη συνέχεια επισκέφτηκαν την ομάδα υποστήριξης του δικτύου «Αντιστίγμα», τον ξενώνα του ΨΝΑ «Μετάβαση» και συζήτησαν με τους ενοίκους σχετικά με τις εμπειρίες των φωνών, καθώς και το 9ο τμήμα του ΨΝΑ όπου και εκεί αρκετοί νοσηλευόμενοι συμμετείχαν σε μια κουβέντα μαζί τους σχετικά με τις κοινές τους εμπειρίες. Το έντονο ενδιαφέρον που προέκυψε από την πλευρά ανθρώπων που ακούνε φωνές, καθώς και από ορισμένους επαγγελματίες ψυχικής υγείας οδήγησε σε μια δεύτερη επίσκεψη στα τέλη Μαΐου 2009. Το HV στήριξε με την παρουσία του την εκδήλωση «Ψυχιατρική Καταστολή και Κοινωνική Χειραφέτηση» που διοργανώθηκε από τη Συσπείρωση για την Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση σε συνεργασία με διάφορες συλλογικότητες και φορείς και πραγματοποιήθηκε στις 30 Μαΐου 2009. Επίσης, στο κέντρο ψυχικής υγείας Αγ. Αναργύρων πραγματοποιήθηκε σεμινάριο με μια πρώτη παρουσίαση της προσέγγισης του δικτύου Hearing Voices σε 30 περίπου επαγγελματίες ψυχικής υγείας. Οι πιο πάνω αναφερόμενες επισκέψεις πραγματοποιήθηκαν από τους Peter Bullimore, Kate Crawford, Linda Whiting και Torie Reeve. Η τρίτη επίσκεψη στην Αθήνα πραγματοποιήθηκε από τους Peter Bullimore, Linda Whiting, Jaqui Dillon και Brian Langshaw, οργανώθηκε από το 9ο τμήμα του ΨΝΑ και είχε πιο δομημένο και μεγαλύτερης διάρκειας πλαίσιο, καθώς μέσα σε έξι ημέρες, σε τρεις διαφορετικές εγκαταστάσεις (Πνευματικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων, Υποστηρικτικό κτίριο Ψ.Ν.Α., Παγκόσμιο Πολιτιστικό Ίδρυμα Ελληνισμού Διασποράς Δήμου Ν. Φιλαδέλφειας) δόθηκαν ομιλίες και έγιναν παρουσιάσεις τόσο γενικότερου ενδιαφέροντος (ιστορία και δράσεις δικτύου), όσο και παρουσιάσεις – σεμινάρια που απευθύνονταν σε επαγγελματίες (παρουσίαση θεωρητικού πλαισίου και εργαλείων, βιωματικές ασκήσεις κλπ) και σε ανθρώπους που ακούνε φωνές (πρακτικές συμβουλές για τη διαχείριση των φωνών και για τη δημιουργία ομάδων αυτοβοήθειας). Στη συνέχεια τα μέλη του Βρετανικού δικτύου Hearing Voices επισκέφτηκαν για πρώτη φορά και τη Θεσσαλονίκη, ως ομιλητές σε τριήμερο διαλέξεων και σεμιναρίων που διοργανώθηκαν από το Παρατηρητήριο για τα Δικαιώματα στο Χώρο της Ψυχικής Υγείας. Οι εκδηλώσεις οδήγησαν και στη δημιουργία ομάδας αυτοβοήθειας για ανθρώπους που ακούνε φωνές με συντονιστή της πρώτης συνάντησης τον Peter Bullimore. Μετά από λίγο καιρό, στις 10 Μαρτίου 2009, έγινε μια πρώτη αποτίμηση του σεμιναρίου και λίγο αργότερα ξεκίνησε και η πρώτη ομάδα αυτοβοήθειας στην Αθήνα. Τον Απρίλιο του 2011 πραγματοποιήθηκαν εκδηλώσεις στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη με ομιλητές τους Marius Romme και Sandra Escher. Έκτοτε, τα μέλη του δικτύου συνεχίζουν να επισκέπτονται τη χώρα μας τακτικά, να στηρίζουν τις προσπάθειές μας και να συμμετέχουν σε εκδηλώσεις σχετικές με την εμπειρία των φωνών και γενικότερα ζητήματα ψυχικής υγείας. Στις εκδηλώσεις αυτές είχαμε τη χαρά να φιλοξενήσουμε εκτός των όσων αναφέρθηκαν παραπάνω και τους Will Hall και Daniel Mackler.
Από το πρώτο δομημένο σεμινάριο στα τέλη Φεβρουαρίου 2010 και την πρώτη συνάντηση του δικτύου στις 10 Μαρτίου 2010 μέχρι σήμερα που γράφονται αυτές οι γραμμές έχουν περάσει τρεισήμισι χρόνια και το δίκτυο εξακολουθεί να επικεντρώνεται στην ανάδειξη του κεντρικού ρόλου της αυτοβοήθειας αναπτύσσοντας παράλληλα μια πολύπλευρη δράση:
- Οργανώνει παρουσιάσεις και συζητήσεις για την επιμόρφωση των μελών της και με σκοπό να τα βοηθήσει να εξοικειωθούν με το ήθος και βασικές αξίες και έννοιες του δικτύου Hearing Voices. Πιο συγκεκριμένα έχει συμμετάσχει σε σεμινάρια και παρουσιάσεις σε κέντρα ψυχικής υγείας (Αγ. Αναργύρων το Μάιο 2009, Αγρινίου τον Ιούνιο 2012, Ρεθύμνου το Μάρτιο 2013) και ψυχιατρικά τμήματα του Ψ.Ν.Α. και του Κ.Θ. Λέρου.
- Συμμετέχει επίσης και οργανώνει συζητήσεις και ημερίδες σχετικές με θέματα ανάρρωσης και δικαιωμάτων σε συνεργασία με άλλους φορείς. Αναζητά μονοπάτια σύνδεσης με άλλους τομείς και ανοίγματος σε νέα πεδία εικαστικά, ανθρωπολογικά κ.α. Ενδεικτική μιας τέτοιας αναζήτησης αποτελεί και η συνεργασία μας στο εγχείρημα ‘Voices’.
- Παρακολουθεί και συμμετέχει ενεργά με ανακοινώσεις και παρουσιάσεις στα ετήσια παγκόσμια συνέδρια.
- Συγκεντρώνει ενημερωτικό υλικό σχετικά με την ιστορία του δικτύου, τις βασικές αρχές του, μεθόδους διαχείρησης των φωνών, μεταφράζει υλικό του κινήματος Hearing Voices καθώς και υλικό από άλλες σχετικές πηγές.
Στην ενότητα Νέα μπορεί κανείς να δει αναλυτικά τις εκδηλώσεις που έχουν κατά καιρούς οργανωθεί από το δίκτυο καθώς και αυτές στις οποίες έχει συμμετάσχει στο εξωτερικό.
Το ελληνικό δίκτυο HearingVoices σήμερα λειτουργεί σε εθνικό επίπεδο, προσφέροντας υποστήριξη σε ανθρώπους που ακούνε φωνές και προωθώντας εναλλακτικές προσεγγίσεις για τις φωνές και είναι μέρος του Intervoice.
Το τμήμα του δικτύου που λειτουργεί στην Αθήνα, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, έχει επικεντρώσει στην ανάδειξη του κεντρικού ρόλου της αυτοβοήθειας. Η πρώτη ομάδα αυτοβοήθειας ξεκίνησε να λειτουργεί τον Απρίλιο του 2010 στη Νέα Φιλαδέλφεια, ενώ από το Μάρτιο του 2011 ξεκίνησε τις συναντήσεις της και μια δεύτερη ομάδα στο Παγκράτι. Από το χειμώνα του 2013 και στην προοπτική της ανάληψης του συντονισμού της ομάδας από ανθρώπους με εμπειρία φωνών αντί των επαγγελματιών οι δυο ομάδες ενώθηκαν σε μία που συναντιέται κάθε εβδομάδα στο κέντρο της Αθήνας. Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την ομάδα αυτή μπορείτε να αναζητήσετε στην ενότητα Αυτοβοήθεια.
Τα μέλη και οι συντονιστές της ομάδας συντονίζουν επίσης και μια ευρύτερη ομάδα υποστήριξης ενδιαφερομένων που περιλαμβάνει και άτομα που δεν ακούνε φωνές και συναντιέται σε τακτική βάση σε ημερομηνίες που ανακοινώνονται μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Οι συναντήσεις πραγματοποιούνται σε νέο χώρο στη διεύθυνση Τροίας 44 κοντά στην πλατεία Βικτώριας, η οργάνωση του οποίου θα ολοκληρωθεί το επόμενο διάστημα προκειμένου να φιλοξενεί επιπλέον δραστηριότητες.
Τέλος το τμήμα του δικτύου που λειτουργεί στη Θεσσαλονίκη βρίσκεται υπό την αιγίδα του Παρατηρητηρίου για τα Δικαιώματα στο χώρο της ψυχικής υγείας, μια μη κυβερνητική οργάνωση που υπερασπίζεται τα ανθρώπινα δικαιώματα στην ψυχική υγεία και προωθεί εναλλακτικές προσεγγίσεις για την αντιμετώπιση της ψυχικής οδύνης. Το δίκτυο στη Θεσσαλονίκη:
- Λειτουργεί μια ομάδα αυτοβοήθειας/υποστήριξης για ανθρώπους που ακούνε φωνές και/ή έχουν παρανοϊκές ιδέες
- Συγκεντρώνει και μεταφράζει υλικό σχετικά με τη συγκεκριμένη προσέγγιση για τις φωνές και την παράνοια, το οποίο διασπείρεται μέσω της ιστοσελίδας του Παρατηρητηρίου (μπορείτε να βρείτε εκεί, μεταξύ άλλων τη «Συνέντευξη του Maastricht με ένα άτομο που ακούει φωνές» και τη «Συνέντευξη του Maastricht με ένα άτομο που βιώνει παράνοια» στα ελληνικά)
- Προγραμματίζει εκπαίδευση στην ατομική υποστήριξη ανθρώπων που ακούνε φωνές και/ή έχουν παρανοϊκές ιδέες, έτσι ώστε να είναι δυνατή η παροχή υποστήριξης μετά από σχετικό αίτημα
Η ομάδα αυτοβοήθειας/υποστήριξης καλύπτει την πόλη της Θεσσαλονίκης και τις γύρω περιοχές. Συναντιέται κάθε Πέμπτη, από τις 20:30 μέχρι τις 22:00 στην Μικρόπολη, Βας. Ηρακλείου 18 (και Βενιζέλου), στον 2ο όροφο, στο χώρο της βιβλιοθήκης.
