Όπως παρουσιάστηκε στο 3ο Διεθνές Συνέδριο Hearing Voices - Ιταλία
Μίλα μου για να σου μιλώ
Είμαι η Μαρίνα και ακούω φωνές. Είμαι μέλος του Δικτύου Hearing Voices και της ομάδας αυτοβοήθειας από το 2010. Το ελληνικό Δίκτυο δημιουργήθηκε ύστερα από επισκέψεις μελών του αγγλικού Δικτύου στην Αθήνα. Πιστεύω ότι το Δίκτυο μπορεί να παρέχει στους ανθρώπους που ακούνε φωνές αλλά και στους επαγγελματίες, απαντήσεις και νέες ιδέες γύρω από την εμπειρία των φωνών.
Είναι μια εμπειρία η οποία έχει αλλάξει την ζωή μου και γνωρίζω ότι τα πράγματα δεν θα είναι ποτέ ξανά όπως ήταν.
Δεν μπορώ να πω ότι όλα έχουν πάει στραβά, αλλά έχει αλλάξει σίγουρα η μου άποψη για πολλά πράγματα και ο τρόπος που αντιμετωπίζω ορισμένες καταστάσεις στην καθημερινή μου ζωή. Όταν μπήκα στον κόσμο των φωνών, ήμουν αδιαμαρτύρητα αποκομμένη από όλες τις δραστηριότητες και την πραγματικότητα της καθημερινής ζωής μου. Ακόμα και όταν οι φωνές έγιναν κακοί σύμβουλοι ή όταν με κρατούσαν "κλειδωμένη σε αναμνήσεις", έβρισκα και βρίσκω την εμπειρία μαγευτική και συναρπαστική.
Οι φωνές απορρόφησαν όλο μου το ενδιαφέρον. Πήγαινα στη δουλειά αλλά δε δούλευα. Όταν βρισκόμουν με φίλους και συγγενείς στην ουσία δεν ήμουν παρούσα. Επίσης δεν μπορούσα να κοιμηθώ. ΄Ημουν, τις περισσότερες φορές, σε μια κατάσταση μεταξύ ύπνου και ξύπνιου. Περνούσα όλο το χρόνο μου με τις φωνές. Τους εξηγούσα τις πράξεις μου, τις επιλογές μου και τα πάντα γύρω από εμένα. Πολλές φορές γελούσα μαζί τους και συνήθιζα να τους λέω καλημέρα το πρωί.
Ήμουν ανάμεσα σε δύο κόσμους. Παραλίγο να χάσω τη δουλειά μου. Προσπαθούσα να δείχνω «φυσιολογική» όταν ήμουν ανάμεσα σε άλλους. Η παρουσία των άλλων γύρω μου, με βοήθησε να συνειδητοποιήσω ότι μπορεί να βλέπω οράματα και να ακούω φωνές, αλλά και ότι παράλληλα είμαι κόρη, αδελφή, φίλη για κάποιους και εργαζόμενη.
Η ύπαρξη αυτών των δύο κόσμων δεν αποτελεί για μένα κάτι το υπερφυσικό, αλλά είναι κάτι που σε αποκόπτει από τον τόπο και το χρόνο στον οποίο βρίσκεσαι. Έπρεπε να σταματήσω να ζω μόνο με τις φωνές και να ξανακερδίσω τη ζωή που είχα πριν. Η κύρια σκέψη μου ήταν ότι «μπορεί να έχω την τύχη ή την ατυχία να ακούω και να μιλώ με αυτές τις φωνές και ότι είναι κάτι το συναρπαστικό αλλά ήταν αυτό το μόνο που ήθελα; Θα ήθελα εδώ να αναφέρω ότι δεν είναι εύκολο να αποκοπείς έτσι απλά από όλο αυτό. Ανακάλυψα όμως στρατηγικές διαχείρισης οι οποίες με βοήθησαν να είμαι λιγότερο αφηρημένη, αποκομμένη, θυμωμένη φοβισμένη και νευρική λόγω των φωνών και των ανθρώπων που ήταν γύρω μου.
Οι φωνές ίσως να δείχνουν ότι δεν είναι αληθινές για κάποιον που δεν τις ακούει, αλλά για εμένα είναι μια πραγματικότητα που πρέπει να διαχειριστώ. Υπάρχουν φωνές που είναι πολύ ενοχλητικές: Μερικές από αυτές ας πούμε μου έλεγαν ότι κάτι κακό θα συμβεί στον αδελφό μου, ότι θα τον πιάσουν και θα τον βασανίσουν. Mαζί με τα λόγια αυτά μου ερχόταν και μια πολύ άσχημη εικόνα. Συνειδητοποίησα ότι τα συναισθήματα μου ήταν άμεσα συνδεδεμένα με τις εικόνες αυτές. Για να αμυνθώ δημιούργησα τις δικές μου θετικές εικόνες απέναντι σε αυτό που έλεγαν οι φωνές. Άλλες φορές έλεγα ότι αυτός δεν είναι ο αδελφός μου και έτσι η συζήτηση κοβόταν και εγώ δεν επηρεαζόμουν. Υπήρχαν και υπάρχουν φωνές που μου έδιναν εντολές να κάνω πράγματα. Μπορεί να εμφανίζονταν από το πουθενά ή να ερχόντουσαν όταν είχα μια διαφωνία και ζητούσαν από εμένα να σκοτώσω. Έμαθα να είμαι σε εγρήγορση και να προβλέπω τις λέξεις τους. Κατάφερα να σκέφτομαι τις περιστάσεις όπου το να «σκοτώσω» ήταν μια απλή μεταφορά, αλλά έπρεπε κάπως να το αποκρούσω ώστε να μην με επηρεάσει σ’ αυτό που έκανα. Για παράδειγμα, όταν καταλάβαινα ότι θα έρθει αυτή η φωνή, φανταζόμουν ότι πεινούσα και τους έλεγα ότι «εντάξει πεινάω αλλά δεν θα σκοτώσω κιόλας. Όταν αυτή η φωνή επέμενε έπαιζα με τις λέξεις και της έλεγα «αν πεινάς και εσύ θα παραγγείλω και για εσένα» . Για εμένα ήταν προτιμότερο να προκαλώ σύγχυση σε αυτές από το να μιλάω για μια υπόθεση φόνου. Τότε η «φωνή φονιάς» έμοιαζε σαν ένα παιδί που δεν του κάνεις το χατήρι.
Μου άρεσε και μου αρέσει να κάνω κάτι σαν παιχνίδι ρόλων. Όπως το να λέω σε μια θυμωμένη φωνή ότι είμαι ψυχίατρος και ότι έχει σοβαρά προβλήματα να λύσει από την εφηβεία της. Άλλες φορές τους λέω ότι είμαι ένα λαγός, «ξέρετε ότι μιλάτε σε ένα λαγό? Αφήστε με ήσυχο να φάω το καρότο μου» και έτσι δεν μπορούσαν να μου αποσπάσουν την προσοχή.
Εντάξει ξέρω ότι τους είπα μερικά ψέμματα, αλλά όπως λέει και το ρητό «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα». Όταν για παράδειγμα η «φωνή φονιάς» επέμενε, είπα ακόμα ένα ψέμα: «Εντάξει το έκανα...είχες δίκιο...τώρα πάω στη φυλακή γιατί με έπιασαν». Αυτή η στρατηγική μπορεί να είναι λίγο επικίνδυνη επειδή υπάρχουν και οι άλλες φωνές που είναι έτοιμες να σε κατηγορήσουν ή να έχεις άσχημες εικόνες ενός φόνου να πετάγονται στο μυαλό σου, ξέρεις όμως γιατί είπες ότι είπες, ξέρεις ότι δεν πρόκειται να σκοτώσεις κανένα. Οι φωνές που σε κατηγορούν για το φόνο μπορεί να γίνουν σύμμαχοί σου και πηγή γνώσης εάν εξηγήσεις ότι υπάρχει κάποιος που σε πιέζει να σκοτώσεις και απλά ήθελες να τον ξεφορτωθείς.
Αυτό που προτείνω είναι να χρησιμοποιείς την φαντασία σου. Οι φωνές το κάνουν αυτό. Χρησιμοποιούν το χώρο της φαντασίας για να συνδεθούν μαζί μου. Νιώθω ότι ζουν εκεί και ότι για να τα βάλω μαζί τους πρέπει να το κάνω στο δικό τους χώρο και κόσμο. Οι φωνές βρίσκονται στη φαντασία μας. Η φαντασία δεν είναι κάτι ψεύτικο αλλά είναι ενας ειδικός και ιδιωτικός χώρος του καθενός ακόμα και για αυτούς που δεν ακούν φωνές. Είναι δύσκολο το να ακούς φωνές γιατί εισβάλουν στις σκέψεις σου και την φαντασία σου. Εννοώ ότι δεν είναι όπως η τηλεόραση ή το ράδιο που και αυτά επηρεάζουν τη σκέψη μας αλλά μπορείς ανά πάσα στιγμή να αλλάξεις σταθμό ή να τα κλείσεις. Βρήκα και δημιούργησα στη φαντασία και στο μυαλό μου όπου οι φωνές δεν μπορούσαν να επέμβουν και να το καταστρέψουν. Λένε ότι η καλύτερη άμυνα είναι η επίθεση. Το σχέδιο επίθεσης μου ήταν να δημιουργήσω όλους αυτούς τους χώρους στο γενικότερο κόσμο της φαντασίας. Μερικές φορές άφηνα τις θετικές φωνές να είναι σε αυτούς τους χώρους και να ταξιδεύουμε μαζί. Φανταζόμουν ότι παίζαμε τάβλι, χαρτιά ή ότι χορεύαμε. Στο χώρο της φαντασίας ο καθένας μπορεί να είναι ότι θέλει. Μπορεί να είμαι ξανθιά, μελαχρινή ή κοκκινομάλλα, μπορεί να ξέρω καράτε, να οδηγώ αεροπλάνο, να είμαι ένα μάγος ή απλά ένα παιδί.
Συνήθιζα να απωθώ τις αρνητικές φωνές χρησιμοποιώντας το φόβο. Μοιραζόμουν μαζί τους την παρακάτω εικόνα: Φανταζόμουν τη φιγούρα της φωνής ότι στεκόταν στην άκρη ενος ψηλού βουνού έτοιμη να πέσει κάτω. Τώρα μπορώ να τους στέλνω το φόβο χωρίς να χρειάζεται να δημιουργώ πολλές εικόνες. Υπάρχουν φωνές όπως είπα που προκαλούν πολύ φόβο τόσο που κάνει τη καρδιά μου να χτυπά δυνατά. Συνήθιζα να τους λέω: «Δεν σας φοβάμαι η καρδιά μου χτυπάει δυνατά επειδή κάνω γυμναστική.
Σε αυτή τη μάχη φαντασίας πρέπει να είσαι γρήγορος, δημιουργικός και αστείος. Όλο αυτό είναι κάτι που δεν έχει τελειώσει ακόμα. Άλλες φορές νικάω άλλες φορές χάνω. Παλιότερα κρατούσα και το σκορ. Πόσες φόρες με τρόμαξαν οι φωνές και πόσες φορές είχα καταφέρει εγώ να τις τρομάξω.
Μπορεί να ακούγεται τελείως παράλογο αλλά δημιούργησα τα προαναφερθέντα σενάρια με πλήρη λογική και βάζοντας ένα στόχο: Να ξεγελάσω, να ξεγλιστρήσω και να ελέγχω την διάθεσή μου απέναντι στις φωνές.
Ο χώρος της φαντασίας μας πρέπει να είναι κρυστάλλινα καθαρός για να μπορούμε να δημιουργούμε όμορφες εικόνες και σενάρια ώστε να τα χρησιμοποιούμε για το δικό μας καλό.
Είναι σημαντικό να εμποδίζουμε τις φωνές από το να ελέγχουν και να επεμβαίνουν στις σκέψεις μας. Έχω δει τις αναμνήσεις μου και παλιότερες εμπειρίες μου να γίνονται [a1] η πηγή της δύναμής τους επάνω μου[a2] . Μου υπενθύμιζαν παλιότερα βιώματα και γινόταν μια «ανακύκλωση» των αναμνήσεών μου. Δεν θα μπορέσω να καταλάβω ποτέ πώς ξετρύπωσαν ακόμα και το πιο μικρό μυστικό μου, είτε είναι τραύματα, πονηριές ή αμαρτίες. Στην αρχή απέφευγα τις φωνές με το να μην παραδέχομαι τίποτα, αλλά μετά από λίγο όλες οι αναμνήσεις μου ερχόντουσαν στην επιφάνεια και ήταν εξουθενωτικό το να πρέπει να δίνω κάτι σαν αναφορά στις φωνές ή να απολογούμαι για όλα. Οπότε το επόμενο βήμα ήταν να δημιουργήσω ένα χάρτη με όλες τις αναμνήσεις μου και να βρω τις καλές μόνο και να μιλάω μόνο για αυτές. Ωστόσο οι άσχημες αναμνήσεις είναι επίσης μέρος της ζωής μου, θυμήθηκα οτιδήποτε με έχει σημαδέψει. Καμιά φορά ξυπνούσα με μια άσχημη ανάμνηση και οι αρνητικές φωνές ήταν εκεί για να το σχολιάσουν και όλη η μέρα θα πήγαινε άσχημα. Για αρκετό καιρό οι φωνές έδειχναν να κρατούν τα κλειδιά για να με γυρίζουν στο παρελθόν και ένιωθα αδύναμη απέναντί τους. Μια καλή ιδέα ήταν να ζητήσω βοήθεια από τις θετικές φωνές. Αυτές αποσπούσαν τις αρνητικές φωνές με το να προσποιούνται ότι εκείνες ήταν τα πρόσωπα των κακών αναμνήσεων, προσφέροντάς μου έτσι χρόνο να ασχοληθώ με τις αναμνήσεις μου.
Η ειλικρίνεια και η παραδοχή ήταν τα πρώτα βήματα ώστε να βγω από αυτές τις αναμνήσεις. Όταν ήταν η ώρα να σταματήσω να συνδιαλέγομαι με μια άσχημη ανάμνηση, οι θετικές φωνές μου έστελναν ένα σημάδι, για παράδειγμα, μια εικόνα. Όταν ξαναερχόταν μια αρνητική φωνή με μια άσχημη ανάμνηση είχα στο μυαλό μου αυτή την θετική εικόνα και έλεγα ότι εγώ έχω τελειώσει με αυτά και η απόδειξη προς τις αρνητικές φωνές, ήταν να έχω στο μυαλό μου αυτήν την εικόνα. Κάτι σαν να αποκρούω την άσχημη κατάσταση που μου επέβαλλαν οι φωνές.
Βοηθητικό επίσης ήταν να λέω λίγες λέξεις από μέσα μου σαν μικρά ποιηματάκια τα οποία έγιναν προσευχές. Τα αποτελέσματα ήταν λαμπρά. Εχω τώρα τις δικές μου λέξεις εναντίον των αρνητικών φωνών και των άσχημων αναμνήσεων. Η εσωτερική μου φωνή έγινε πιο δυνατή και καλύπτει τις άλλες φωνές. Δεν είμαι και πολύ θρήσκα και δεν πηγαίνω συχνά στην εκκλησία αλλά αναγνωρίζω τη δύναμη της προσευχής στον Θεό που όλοι έχουμε μέσα μας και ίσως αυτός ο εσωτερικός ανθρώπινος Θεός δεν θέλει να υποφέρουμε ή να νιώθουμε ψυχολογικούς και σωματικούς πόνους οι οποίοι προκαλούνται βασανιστικά από τις αρνητικές εμπειρίες και αναμνήσεις.
Θα ήθελα να πω λίγα πράγματα για την εσωτερική μας φωνή. Καταρχήν την έχουμε όλοι! Είναι η φωνή που χρησιμοποιούμε για να λύσουμε ένα σταυρόλεξο ή ένα Sudoku ή όταν διαβάζουμε ένα μυθιστόρημα και πάμε από τον ένα χαρακτήρα στον άλλο ή όταν φέρνουμε την ανάμνηση μια παλιότερης συζήτησης στο μυαλό μας. Μια καλή άσκηση για να εντοπίσουμε ή να δυναμώσουμε την εσωτερική μας φωνή είναι να δουλέψουμε με την αναπνοή μας. Εισπνέουμε και εκπνέουμε. Προσπαθούμε να κρατήσουμε για λίγο την αναπνοή μας και αντί να τη στείλουμε προς τα έξω την στέλνουμε μέσα στο σώμα μας σε ένα συγκεκριμένο σημείο στο σώμα μας. Μπορεί να νιώσετε ένα ρήγος στο σημείο αυτό. Το επόμενο βήμα είναι να βγάλουμε την αναπνοή μας προς μια κατεύθυνση στο δωμάτιο που βρισκόμαστε. Μετά προσπαθήστε να στείλετε την αναπνοή σας σε ένα φανταστικό χώρο που έχετε δημιουργήσει. Μπορείτε να τη στείλετε μαζί με μικρές φράσεις όπως «Σε εμένα μιλάς?» ή «Πιάσε με αν μπορείς». Θα σκεφτείτε ότι ίσως αυτό δεν ακούγεται αλλά είναι κάπου εκεί έξω και είναι η εσωτερική μας φωνή. Θα ήθελα να επιστρέψω στο παράδειγμα του Sudoku: Μπορείς να εντοπίσεις που βρίσκεται η εσωτερική σου φωνή ή σκέψη που σου παρέχει τη λύση; Το πιθανότερο είναι ότι έρχεται από μέσα μας. Αν συγκεντρωθείς σε αυτή την αίσθηση καθώς αναπνέεις και απελευθερώσεις μαζί της μερικές λέξεις θα μπορείς να στέλνεις την εσωτερική σου φωνή όπου θέλεις και να την κατευθύνεις με την σκέψη σου και με την εσωτερική αυτή αναπνοή. Μετά από αυτό μπορείς να τοποθετήσεις τον εαυτό σου σε μια σκηνή ή χώρο και φαντάσου ότι σηκώνεις το χέρι σου και πες «Stop» σε μια φωνή που νιώθεις να πλησιάζει. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει κάποια απόσταση ανάμεσα σε εσένα και τη φωνή. Φανταστείτε ότι έχετε δημιουργήσει έναν ασφαλή χώρο γύρω σας ο οποίος είναι ένας ισχυρός και αδιαπέραστος τοίχος όσο αφορά τις φωνές. Όποτε μια φωνή θέλει να με κάνει να νιώσω φόβο ή πόνο χρησιμοποιώ τη φαντασία μου για να μετακινώ τον εαυτό μου σε έναν άλλο χώρο όπου οι φωνές δεν μπορούν να φθάσουν. Χρησιμοποιώ επίσης την φαντασία μου όταν οι αρνητικές φωνές με κάνουν να νιώθω ότι έχουν κλέψει την εσωτερική μου φωνή. Έχοντας δώσει πολύ χρόνο στην εμπειρία μου με τις φωνές, με το να τις παρατηρώ, μπορώ τώρα να προετοιμάσω ένα καλωσόρισμα όταν αυτές με επισκέπτονται, με αυτόν τον τρόπο έχω καταφέρει να κερδίσω τη φιλία και το σεβασμό τους. Όσον αφορά στις αρνητικές φωνές, γνωρίζοντας πότε πρόκειται να εμφανιστούν,
(είναι σαν την αίσθηση που αναγνωρίζουμε ποιος μπήκε στο σπίτ μας μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή) τις αποδυναμώνω και τις κάνω να φαίνονται γελοίες με το να τις φαντάζομαι να φοράνε αστεία ρούχα ή να κουβαλάνε αστεία πράγματα στα χέρια τους.
Αναφέρθηκα σε αυτές τις στρατηγικές και ελπίζω να βγάζουν νόημα και να βοηθήσουν κι άλλους ανθρώπους που ακούνε φωνές. Συζητώντας με ανθρώπους που έχουν την ίδια εμπειρία είδα ότι υπάρχουν διάφοροι τρόποι αντιμετώπισης των φωνών. Οι καθημερινές δραστηριότητες όπως η ζωγραφική, ο πηλός και οι κατασκευές με αυτόν (προσωπικά με βοήθησε πολύ στο να συγκεντρώνομαι), η άσκηση και τα σπορ, το γράψιμο, ο χορός και η μουσική μπορεί να είναι πολύ βοηθητικά. Επίσης οι καλές σχέσεις με τους γύρω μας παίζουν σημαντικό ρόλο: Η συναναστροφή με ανθρώπους που δεν μας προκαλούν πίεση. Η σωστή – εποικοδομητική σχέση με τον επαγγελματία (ψυχολόγο- ψυχίατρο κ.λ.π.) με τον οποίο δουλεύουμε τα συγκεκριμένα θέματα, η οποία πρέπει να αναπτύσσεται στη βάση αμοιβαίας εμπιστοσύνης και αληθινής επικοινωνίας.
Θα ήθελα να κλείσω αφού μοιραστώ μαζί σας τις ανησυχίες μου σχετικά με τα φάρμακα και μια μικρή ιστορία. Μπορώ να σκεφτώ τον εαυτό μου να μιλάει με τις φωνές για τα επόμενα χρόνια, αλλά δεν μπορώ να σκεφτώ ότι θα πρέπει να παίρνω αυτά τα φάρμακα για πάντα. Τα φάρμακα με βοηθούν να κοιμάμαι ήσυχα, γεγονός το οποίο είναι πολύ σημαντικό επειδή έχω ξαγρυπνήσει πολλά βράδια μιλώντας με τις φωνές. Ωστόσο έχω βρει τρόπους να ανταπεξέρχομαι στις «παρενέργειες» των φωνών, αλλά οι παρενέργειες των φαρμάκων είναι πολύ πιο κουραστικές. Υποθέτω ότι γνωρίζετε τον όρο ‘σχιζοφρένεια’ που χρησιμοποιεί η ψυχιατρική για να περιγράψει την εμπειρία του ν’ ακούς φωνές. Εγώ άρχισα να παίρνω φάρμακα οχτώ μήνες αφότου άκουσα φωνές.
Όταν λοιπόν εγώ και οι φωνές θέλαμε να κουτσομπολέψουμε ή να κοροϊδέψουμε την συμπεριφορά μιας ενοχλητικής φωνής συνηθίζαμε να λέμε «Βοήθεια ο τραγουδιάρης είναι ανάμεσα μας» ή « ο κλαψιάρης είναι ανάμεσα μας» κτλ.
‘Ένα απόγευμα λοιπόν επέστρεφα από τη δουλειά με το λεωφορείο. Ήταν ένα ζεστό απόγευμα εδώ στην Ελλάδα και ένιωθα πολύ κουρασμένη. Όταν οι φωνές ξεκίνησαν προσπάθησα να τους εξηγήσω ότι δεν είχα διάθεση για κουβέντα και με την εσωτερική μου φωνή τους είπα:
- Μαρίνα: «Ξέρετε κάτι? Δεν μπορώ πλέον να σας ανεχτώ, έρχεστε όποτε θέλετε. Πρέπει να παίρνω και φάρμακα για εσάς, η συνταγή λέει ότι είναι για την σχιζοφρένεια» Μια έκπληκτη φωνή τότε απάντησε:
- Φωνή: «Φάρμακα για τη σχιζοφρένεια? Αυτό σημαίνει ότι είσαι μια σχιζοφρενής? Βοήθεια Βοήθεια ένας σχιζοφρενής ανάμεσα μας!»
Άρχισα να γελάω από μέσα μου, μου φάνηκε τόσο ξεκαρδιστικό. Άρχισαν να ρωτάνε διάφορα: Τί είχα κάνει και έπρεπε να παίρνω αυτά τα φάρμακα και γιατί γελούσα. Δεν μπορούσα να τους εξηγήσω ότι εκείνες ήταν ο λόγος που παίρνω αυτά τα φάρμακα. Νόμιζαν ότι τους έκανα πλάκα. Από τη μια αυτό το περιστατικό μπορεί να ακούγεται αστείο, ειρωνικό ή ακόμα και τραγικό. Από την άλλη είναι πολύ καλό να ξέρω ότι οι φωνές δεν θα με χαρακτήριζαν ποτέ σχιζοφρενή. Ήταν το ψευδώνυμό μου για λίγο, αλλά ήταν από δικό μου λάθος και έφερε πολύ γέλιο στη σχέση μου με τις φωνές. Συνηδειτοποίησα επίσης ότι τις ακούω και με ακούνε, απλά πρέπει να είμαι πολύ προσεκτική στο τι τους λέω ή τι τους δείχνω από τον εαυτό μου!
